Rüyalar, Evliyalar, Kehanetler – Hoca Sadeddîn Efendi’nin Selîmnâme’si

“Rüyalar, Evliyalar, Kehanetler” Osmanlı tarihyazımında I. Selim’in kişiliğinin efsane­leştirilmesi olgusunu en iyi temsil eden metin olan Hoca Sadeddîn Efendi’nin Selîm­nâme’sini ele alıyor. Erdem Çıpa, altı “Selîmnâme” yazmasını karşılaştırarak metinsel farklılıkları belirlediği çalışmasıyla, Sadeddîn’in “Selîmnâme”sinin Latin harfleriyle hazırlanmış ilk eleştirel basımını okura sunuyor.

Hoca Sadeddîn Efendi’nin “gelecek kuşaklara bir not” (yâd-dâşt içün) ve “zamanın sayfalarında bir hatıra” (sahîfe-i rûzgârda yâdigâr) olarak kaleme aldığını belirttiği “Selîmnâme”si bir mukaddime ve Selim’in yaşamından aktarılmış tarihsel ve menkıbevi on iki kısa hikâyeden oluşuyor.

“Selîmnâme”de Hoca Sadeddîn, Selim’in tartışmalı eylemlerini meşrulaştırmayı ve Selim’in imajını iyileştirmeyi amaçlayan hikâyelerle Selim’in ermiş, kâhince, hatta mehdi benzeri niteliklerini vurguluyor, sultanın mucizevi eylemlerine, evliyalık vasıf­larına dikkat çekiyor, Selim’i rüyalar aracılığıyla geleceği görebilen, sezgisel öngörüleri olan bir ermiş olarak betimleyerek onu yüceltiyor.

Selim’in kimliğini çevreleyen doğaüstü işaretler, askeri zaferlerine eşlik eden mu­cizeler, önsezilerine dair göndermeler, rüyalar, gaipten mesaj veren evliyalar ve keha­netleri konu alan anlatısıyla Sadeddîn Efendi’nin “Selîmnâme”si okuru doğaüstü güçlere sahip bir sultanın dünyasına götürüyor.