Mantık Al-Tayr

Mantık Al-Tayr

Feridüddin Attâr (1140 civarı -1220 civarı): Klasik Fars edebiyatının 12. yüzyıl sonu-13. yüzyıl başındaki en önemli şair-düşünürlerindendir. İlahîname ve Tezkiret-üt Evliya gibi eserlerinin yanısıra, en tanınmış mesnevisi sayılan Mantık Al-tayr, Mevlanâ dahil kendinden sonraki pek çok büyük şairi etkilemiştir. Attâr, bu eserinde yolun ve yolculuğun kişileri bulmak istediklerinin ta kendisi kıldığını etkileyici biçimde göstermiştir.

Abdülbâki Gölpınarlı (1900-1982); 20. yüzyılda ülkemizin yetiştirdiği en önemli edebiyat tarihçilerinden ve (şarkiyat) doğubilimcilerindendir. Hasan Âli Yücel’in Bakanlık Klasikleri’ nden 1980’lere, dîvan, tasavvuf ve halk edebiyatımızdan ve Farsçadan yaptığı temel yapıt çevirileri ve incelemeleriyle de kültür hayatımızda unutulmaz bir iz bırakan Gölpınarlı’nın sayısız eseri arasında, Mevlâna Külliyatı, Fuzulî, Nedim ve Yunus Emre’nin dîvanları da vardır.

Önsöz

Hicri altıncı asrın (M.XII) son yarısıyla yedinci asrın (M.XIII.) ilk yıllarında yaşayan Feridüddin Attârîn hal tercümesine ait bilgimiz pek azdır. Adının Muhammed olduğunu ” Mantık al-Tayr”dan açıkça öğreniyoruz (tercümemiz B.407). Künyesinin Ebu Hâmid, yahut Ebutalib ve babasının Şaban lakabıyla anılan bir zatın oğlu Mustafa oğlu Ebu Bekr İbrahim olduğu rivayet edilmektedir. Doğum yılını kati olarak bilmiyoruz. devletşah’a göre Hicri 513’de (1119-1120) doğmuştur. Nişabur’da doğduğunu kendisi söyler. Fakat Nişabur köylüklerinden birinde doğmuş olmakla beraber, merkezin Nişabur olması dolayısıyla Nişabur’da doğduğunu da söyleyebilir. Devletşah’la Mecalis al-Uşşak, onu Nişabur köylüklerinden gösteriyorlar. Babası, 597 (1200-1201), yahut 604’te (1207-1208) ölen ve menkabevi bir rivayete göre Moğol istilasını haber verip sır olan meşhur Kutbüddin Haydar’ın dervişidir…